سامانه اس-300(به روسی: ?-300) یک سامانه موشکی سطح‌به‌هوای دوربرد و خودکششی با قابلیت استفاده در تمامی ارتفاع‌هاست که در اواخر دهه 1970 توسط شرکت همکاری‌های صنعتی آلماز برای نیروی دفاع هوایی شوروی ساخته شد. مدل‌های مختلف این موشک در نام‌گذاری ناتو با نام‌های سام 10، سام 12 و سام 20[5] شناخته می‌شوند.

اولین مدل این موشک با نام سامانه اس-300 پی برای نخستین بار در سال 1979 در شوروی عملیاتی شد، هرچند تکامل آن از سال 1969 به منظور ساخت موشک سطح به هوایی با برد 75 کیلومتر که هم در نیروی زمینی و هم در نیروی دریایی استفاده شود، آغاز شده بود.[6] این موشک در ابتدا برای رهگیری هواپیماها و موشک‌های کروز ساخته شده و بعدها توانایی رهگیری موشک‌های بالیستیک نیز به آن افزوده شد.[1]

از جدیدترین مدل‌های این سامانه می‌توان به سامانه اس-300 پی‌ام‌یو اشاره کرد که یکی از پیشرفته‌ترین موشکهای زمین به هواست و توانایی آن را دارد تا اهدافی واقع در ارتفاع حداکثر 27 کیلومتری را منهدم سازد. این سامانه توانایی پیگیری همزمان 100 هدف و درگیری همزمان با 12 هدف را دارد. زمان آماده‌سازی آن حدود 5 دقیقه و موشکهای آن از نوع انبارشونده‌است که مانند مهمات معمولی نیاز به هیچگونه نگهداری در مدت عمر مفید خود ندارند.

اس-300 شباهت زیادی با سامانه پدافندی آمریکایی ام‌آی‌ام-104 پاتریوت دارد. مدل‌های پیشرفته‌تر اس-300 توانایی اجرای تاکتیک «بزن‌دررو»[7] را دارند که بقاپذیری آن‌ها را در شرایط جنگی افزایش می‌دهد و در شرایط ویژه می‌توانند به عنوان یک سلاح تهاجمی عمل کنند؛ برای مثال موشک‌های اس-300 چینی مستقر در تنگه تایوان توانایی حمله به فضای هوایی تایوان را دارند و تهدیدی برای تمامی هواپیماهای آمریکایی به شمار می‌روند که ممکن است در درگیری احتمالی به کمک این کشور بیایند؛ به جز هواپیماهای فوق‌العاده رادارگریز بی-2 و جنگنده اف-22 راپتور. به همین جهت پیش‌بینی می‌شود که مأموریت حمله وسیع به سیستم‌های اس-300 به جنگنده‌های اف-22 واگذار شود. اس-400 فاتح با نام ناتو سام-20 سیستم موشکی تکامل‌یافته اس-300 است که در سال 1999 معرفی و از سال 2006 وارد فعالیت در ارتش روسیه شده‌است. این سامانه در تاریخ 13 آوریل سال 2016 میلادی از طریق بندر بازرگانی انزلی وارد ایران شد.